El presidente: politieke en persoonlijke zoektocht naar goed en kwaad in Argentinië

De spannende film El Presidente, op Cannes geselecteerd voor het Un Certain Regard-programma, is de derde speelfilm van de Argentijnse regisseur Santiago Mitre. In de film vormt een politieke top het decor voor een broeierige thriller met in de hoofdrol een ondoordringbare Argentijnse president wiens politieke vuurdoop samenvalt met een persoonlijke crisis. Wat er in de onherbergzame hoogten van de Andes gebeurt, kan het daglicht veelal niet verdragen.

‘Gelooft u in goed en kwaad?’, vraagt de Spaanse journalist Claudia Klein (Elena Anaya) aan president Hernán Blanco (Ricardo Darín). Zij interviewt de verschillende aanwezige staatshoofden op de Latijns-Amerikaanse top. ‘Hoe kan ik als president van Argentinië níet in het onderscheid tussen die twee geloven?, riposteert Blanco. Zonder het bestaan van het die twee kan een president zijn land nooit dienen, is zijn gedachte. Even later voegt hij mysterieus toe dat ‘het kwaad bestaat en iemand geen president wordt zonder het kwaad minstens enkele malen in de ogen te hebben gekeken’. In dit korte interview (het gesprek wordt abrupt onderbroken) ligt de kern van de film ‘El president’. Het is het morele zwart-witdenken dat regisseur Mitre de hele film probeert te ontkrachten. Ambiguïteit, dubbele agenda’s, verdekte verledens en onbeantwoord(bar)e schuldvragen vormen de kern van zijn verhaal.

Latijns-Amerikaanse alliantie

Hernán Blanco, pas zes maanden president van Argentinië, reist af naar een belangrijke politieke top in het bergoord La Cordillera, hoog in de Chileense Andes. Daar ontmoeten verschillende Latijns-Amerikaanse staatshoofden elkaar met als doel het vormen van een (fictieve) Latijns-Amerikaanse olie-alliantie. Brazilië heeft, met de machtigste president van het continent (‘de keizer’ genoemd) de touwtjes stevig in handen, terwijl Mexico een stokje voor de plannen wil steken. Ondertussen proberen de (niet uitgenodigde) Verenigde Staten via achterkamertjespolitiek een vinger in de pap te krijgen. Intriges alom, en alsof dat nog niet genoeg is, arriveert ook Blanco’s labiele dochter Marina (Dolores Fonzi), middenin een persoonlijke crisis. Haar ex-man dreigt de president te chanteren met informatie over frauduleuze transacties van jaren geleden.

Tot over de helft werkt de tot dan toe politieke thriller gestaag toe naar een spannende climax. Maar wanneer Hernán Marina laat overkomen omdat hij haar niet in staat acht alleen te zijn, slaat de sfeer om. El Presidente verandert in een mysterieus psychologisch drama, dat de krochten van de geest van zowel Marina als haar vader verkent. De zoektocht naar de waarheid; naar goed en kwaad, begint vanaf dat moment de politieke intriges waarin Blanco verder verstikt raakt, en zijn persoonlijke geschiedenis te beheersen.

Onbeschreven blad

Blanco (what’s in a name?) wordt aanvankelijk voorgesteld als een man met een ‘schoon’ verleden. Een man van het volk bovendien. Een onbeschreven blad wiens loopbaan zich afspeelde in de plattelandsprovincie La Pampa, als burgemeester van de provinciehoofdstad Santa Rosa. Geen toeval dat regisseur Mitre Blanco’s achtergrond juist dáár situeert, want dergelijke rurale gebieden worden in Argentinië geregeld geassocieerd met het gewelddadige verleden van het land. Werd het platteland door het militaire regime immers niet geïdealiseerd, als het ware Argentinië? Ook recentere voorbeelden, van tientallen moorden op vrouwen (dikwijls door partners, exen of familie), lieten zien dat op de pampa’s het recht lang niet altijd zegeviert.

Met Ricardo Darín (El secreto de sus ojos), Elena Anaya (La piel que habito, Lucía y el sexo), Erica Rivas (de bruid uit Relatos salvajes), de onbestemde Alfredo Castro (El Club, Tony Manero) als psychiater en hypnotherapeut die Marina komt behandelen, en Paulina Garcia (Gloria, La novia del desierto) als innemende Chileense president, heeft Mitre een haast volmaakte sterrencast aan Spaanstalige acteurs ingezet.

De goed-versus-kwaad-betekenislaag drijft hoe langer hoe verder naar boven, maar antwoorden geeft Mitre niet, noch moreel, noch narratief. Wie nu goed en wie slecht is, hoe Blanco’s verleden er werkelijk uit heeft gezien, waarom Marina zo verward is: we zullen het nooit weten. Dat houdt het spannend tot het eind, maar voelt uiteindelijk toch ook een beetje onaf. Alsof deel 2 nog moet komen. Als dat daadwerkelijk het geval is, zou het zeker geen straf zijn.