Het succes van de Colombiaanse burgemeesters

16-03-2015 door Niels van den Ouden 1 reactie

» Columns » conSentido (zin) » Wetenschap

De aanwezigheid van niet-statelijke gewapende organisaties houdt veel Latijns-Amerikaanse steden al jarenlang in hun greep. Moord en geweld zijn aan de orde van de dag, met als gevolg dat grote steden vaak als onveilig bestempeld worden. Twee grote steden in Colombia tonen echter aan dat het anders kan. Een radicale verandering ingevoerd in het stedelijk bestuur heeft bijgedragen aan het terugdringen van het aantal moorden in Bogotá en Medellín. Door de dialoog met de inwoners aan te gaan hebben burgemeesters een doorslaggevende rol gespeeld in deze ontwikkeling. Het succes toont een nieuwe manier om de problematiek in de grote Latijns-Amerikaanse metropool aan te pakken. 

Het succes van Bogotá en Medellín is niet vanzelfsprekend. Colombia staat al jaren bekend om het grote aantal moorden. Medellín is zelfs een tijdje de murder capital van de wereld genoemd. Net als veel andere staten in Latijns-Amerika heeft de centrale overheid van Colombia niet meer het monopolie op geweld in handen. Dit schaadt de interne soevereiniteit van de staat aanzienlijk. Een combinatie van factoren zoals werkeloosheid, corruptie en cliëntelisme hebben een structureel wantrouwen in de overheid tot stand gebracht. Vooral in de grote stad heeft dit wantrouwen geleid tot de opkomst van private milities, die trachten de belangen van hun leden te beschermen. De aanwezigheid van deze niet statelijke actoren heeft geleid tot de afbraak van legitimiteit van de staat en de opkomst van een ‘fragmented society’ waarin de samenleving ernstig verdeeld is en de staat weinig controle meer kan uitoefenen In deze situatie verandert de stad volgens academicus Davis in een ‘mozaïek van afgebakende forten’ en wordt gekenmerkt door geweld tussen bendes, illegale handel en een constante vorm van anarchie.

Een radicale omslag was dan ook nodig om het geweld terug te dringen en de stad weer leefbaar te maken. Juist door het wantrouwen in de centrale overheid is de lokale burgemeester, in eerste instantie al nauw betrokken met de stad, de uitgewezen persoon gebleken om dit probleem aan te pakken. In Medellín toonde een aaneenschakeling van burgemeesters aan dat communicatie met verschillende wijken en een verbeterde infrastructuur een positieve impact konden hebben op veiligheid. Zo werden er in achterstandswijken scholen opgericht en vond er financiële steun plaats voor civiele projecten. Het partnerschap tussen het lokale bestuur en verschillende bedrijven leidde tot een bijzonder innovatief project: een nieuw netwerk van duurzame kabeltrams verbond de achterstandswijken met de commerciële buurten en de grote industriële werkplaatsen. Zo verminderde de reistijd tussen de wijken en was het heuvelige landschap niet langer een obstakel in sociaaleconomische ontplooiing. Mede door bovenstaande ontwikkelingen verminderde het aantal moorden met tachtig procent in twintig jaar tijd. In 2013 was Medellín dan ook niet meer de murder capital, maar in plaats daarvan wereldstad van het jaar en kreeg veel lof voor de innovatieve oplossingen dat het teweeg heeft gebracht, zoals de kabeltram.

De forse afname van het aantal moorden in Medellín in kaart gebracht. Bron: Bahl, 2011: 18

In Bogotá heeft voormalig burgemeester Mockus door middel van satire en kunst tevens revolutionaire verandering kunnen doorvoeren. Hij organiseerde een vrouwenmars door de stad, hanteerde nieuwe tijden in het uitgaansleven en kreeg het voor elkaar inwoners 10% extra belasting te betalen om de infrastructuur te verbeteren en fietspaden aan te leggen. De rode lijn was ook hier communicatie: door middel van forums werden burgers bijeengebracht en werden problemen besproken. Beide steden passen uitstekend in het manifest van politicoloog Benjamin Barber, die pleit dat burgemeesters – in tegenstelling tot staten – het beste in staat zijn om grensoverschrijdende problematiek aan te pakken juist omdat zij niet gevormd worden door idealen, maar een meer pragmatische instelling hebben. Bogotá en Medellín lijken dat te beamen: beiden worden nu als schoolvoorbeelden gezien om de problemen rondom urbanisatie te bestrijden.

Zie boven het transport systeem van Bogotá. In tegenstelling tot andere steden is dit netwerk volledig gefinancierd door het lokale bestuur. Bron: The Guardian – LSE Cities

Het succesvolle beleid in twee grote steden in Colombia hebben bijgedragen aan een drastische vermindering van geweld en de stad een stuk leefbaarder gemaakt. De pragmatische aanpak van het lokale bestuur is een frisse wind in het debat hoe de private bewapening van een verdeelde samenleving tegen te gaan. Communicatie met de burger lijkt een betere aanpak om geweld en sociale onrust te bestrijden dan alternatieve repressieve(re) methodes. Laat het succes van Medellín en Bogotá een katalysator zijn voor verdere ontwikkelingen in de grote stad in heel Latijns-Amerika.

Classroom bloggers

In the series ‘classroom bloggers’, several students of our political correspondent Fransje Molenaar discuss Latin American current events as they relate to issues of state sovereignty and effective governance. These blogs form part of the course ‘Transnational Cooperation and (In)security in Latin America’ (IR – Leiden University), which discusses the relationship between the Latin American state, violence, and repression.

Literatuur:  

– Veyom Bahl “Murder Capital to Modern Miracle? The progress of governance in Medellin” 2011. (London: University College)

– Benjamin R. Barber “If Mayors Ruled the World: dysfunctional nations, rising cities” 2013.  (New Haven: Yale University Press)

– Ricky Burdett “A tale of four world cities: London, Dehli, Tokyo and Bogota compared” The Guardian, 11/2/2015. URL: http://www.theguardian.com/cities/2015/feb/11/tale-four-cities-london-delhi-tokyo-bogota-data

– Diane E. Davis “Irregular armed forces, shifting patterns of commitment, and fragmented sovereignty in the developing world” Theory and Society, 2010: 39 (3). Pg: 397-413

– Kat Martindale “Researching cities: does Bogota’s transformation hold up to scrutiny?” The Guardian, 10/10/2014. URL: http://www.theguardian.com/cities/2014/oct/10/researching-cities-bogota-transformation-scrutiny-colombia

– Robert Muggah “Fixing Fragile Cities: solutions for urban violence and poverty” Foreign Affairs, 15/12015. URL: http://www.foreignaffairs.com/articles/142760/robert-muggah/fixing-fragile-cities

– The Economist “Medellin’s comeback: the trouble with miracles” The Economist, 7/6/2014. URL: http://www.economist.com/news/americas/21603432-transformation-colombias-second-city-will-be-hard-copy-trouble-miracles

 – John Vidal “Why fragile cities hold the key to stability and development” The Guardian, 26/1/2015. URL: http://www.theguardian.com/global-development/2015/jan/26/fragile-cities-stability-development-robert-muggah

– Volkskrant “Medellin in Colombia ‘Stad van het jaar’” De Volkskrant, 2/3/2013. URL: http://www.volkskrant.nl/buitenland/medellin-in-colombia-stad-van-het-jaar~a3402705/