Latijns-Amerika begint het nieuwe decennium met protestbord in de hand

‘Een verenigd volk, is een onoverwonnen volk’- foto: Nicolás Valdebenito González

Latijns-Amerika sloot 2019 af in protest, en begint het nieuwe jaar al even strijdbaar. En niet alleen de laatste maanden van het jaar vroegen om protestborden in de lucht; in feite kwamen burgers in het continent het hele decennium de straat op. Een kort overzicht. 

Venezuela zette protestjaar 2019 in januari voort na de inauguratie van een nieuwe termijn voor president Nicolás Maduro, waarop Juan Guaidó zichzelf tot interim-president uitriep. Venezuela, het land waar de bevolking al sinds 2015 op en af massaal de straat op komt, en uiteindelijk vertrok. In Venezuela, Nicaragua, Honduras en Bolivia gaat de bevolking al meerdere jaren de straat op tegen een steeds kwetsbaarder wordende democratie.

Meer over de Venezolaanse diaspora: Gesprek bij dageraad

Ook in Haïti, Paraguay en Peru was er afgelopen jaar onrust. De bevolking in Haïti kwam sinds februari en de maanden daarop de straat op als reactie op de stijgende kosten voor levensonderhoud, de werkloosheid en het brandstoftekort veroorzaakt door een corruptieschandaal rond olie uit Venezuela. In Paraguay brak een politieke crisis uit naar aanleiding van plannen voor de bouw van een hydro-elektrische dam en in Peru kwamen mensen de straat op te midden van een institutionele crisis.

En sinds in september vorig jaar in Ecuador elf dagen lang protest losbrak als reactie op het afschaffen van de subsidies van brandstof als onderdeel van economische maatregelen van het IMF, lieten in het ene na het andere land de burgers van zich horen. Na een prijsstijging van de metrokaartjes stond in Chili een protestbeweging op, tegen de grote ongelijkheid in het land. Colombia, een land op zoek naar vrede, bleef niet achter. Burgers vonden elkaar daar in opeenvolgende nationale stakingen waarachter een brede lijst eisen school. Voorop: de implementatie van het vredesakkoord en de eis aan de politiek om iets te doen aan het hoge aantal vermoordde sociale leiders.

Nationale staking in Bogotá, Colombia – foto: Nelson Cárdenas

Vanuit de specifieke context van deze landen voeren demonstranten met een gedeelde continentale geschiedenis een gezamenlijke strijd. Het antwoord van de politieke macht is veelal brut geweld van de ordediensten dat een pijnlijk verleden in herinnering brengt.

Meer hierover op conSentido:
When the democratic bubble bursts: protests in Chile
Stilte na de storm
Manifiesto textil: Mil agujas por la Dignidad
Marching against murder

De vraag rees na deze protestgolf of Brazilië zou volgen. Het land waar president Jair Bolsonaro bij zijn aantreden in januari vorig jaar de democratie op het continent (nog meer) op de helling zette. Volgens sommige commentatoren is er niet veel nodig om ook in het grootste land van het continent de protestvonk aan te steken. In 2013 barste er in het hele land al protest uit als gevolg van politiegeweld, ondermaatse publieke voorzieningen en overmatige uitgaven voor het Wereldkampioenschap voetbal en de Olympische Spelen.

Lees hierover op conSentido: Aantreden Bolsonaro slechte voorbode

Ook afgelopen jaar was er betekenisvol protest in Brazilië. In augustus verzamelden bijna drieduizend vrouwelijke inheemse leiders zich in de hoofdstad voor de eerste nationale Inheemse Vrouwenmars. De buitensporige branden in de Amazone zorgden voor protest in Brazilië, en aan de deur van Braziliaanse Ambassades wereldwijd.
Bekijk ook: (protest)Foto van de Week voor de Braziliaanse ambassade in Brussel.

In Brussel ondersteunde Extinction Rebellion de inheemse strijd in de Braziliaanse en Boliviaanse Amazone. Klimaatactivisten wereldwijd tonen dat de klimaatstrijd een internationaal verbond moet zijn. In Latijns-Amerika is dit een eerstelijnsstrijd. Het jaarlijkse verslag van Global Witness noemde Latijns-Amerika in 2018 het gevaarlijkste continent wereldwijd voor milieuactivisten. Milieuactivisten voeren lokaal in hun territoria een directe strijd, maar ook in de grote steden van het continent voerden de klimaatscholieren hun strijd en namen ze straten in.

Bekijk ook: (protest)Foto van de Week van jongeren voor het klimaat in Ecuador, Quito.
Lees hierover op conSentido: El impacto de los incendios forestales en las comunidades indígenas de Santa Cruz- Bolivia

Corruptie bracht het afgelopen decennium door heel het continent miljoenen mensen de straat op. In Peru loopt er binnen het Odebrecht-schandaal onderzoek naar een handvol ex-presidenten. Ex-president Alan García pleegde in april zelfmoord toen de politie aanbelde met een arrestatiebevel. Nadat het Odebrecht-schandaal losbarstte kwam corruptie naar voren als het kwaad van het continent. De straatprotesten in het continent toonden een bevolking op haar hoede, die niet zomaar meer corruptie aanvaardt.

Lees hierover op conSentido:
Roemloos einde voor Alan García
Corrupte politiek uit Guatemala verenigd in pop up-museum
Corruptie in Peru is koloniale erfenis
Grootschalig corruptieproces tegen Argentijns ex-presidente Kirchner

Ten slotte toonde Latijns-Amerika zich de laatste tien jaar als ware feminist. Met de wereldwijde backlash en noodzakelijke strijdbaarheid wisten Latijns-Amerikaanse vrouwen, met Argentinië op kop, feministen wereldwijd te inspireren met hun protestacties. De feministische strijd voor gelijkheid is te vinden in een waaier aan sociale strijdpunten en diversiteitsbewegingen; ook de strijd voor sociale gelijkheid en mensenrechten in de huidige protesten. Latijns-Amerikaanse feministen staan in het centrum van de sociale strijd op het continent.

Feministisch ontmoetingspunt tijdens de protesten in Santiago, Chili – foto: Úrsula Fadić Peña

Bekijk hierover op conSentido:
Fotoreportage over de lgtb-parade in Lima
Fotoreportage over Internationale Vrouwendag in El Salvador
De Mexicaanse band Snowapple vraagt aandacht voor feminicide in Mexico

Latijns-Amerika kwam niet alleen in 2019, maar eigenlijk het hele voorbije decennium massaal de straat op, jong en oud, tegen structurele sociale ongelijkheid, genderongelijkheid, economische uitsluiting, racisme, corruptie en voor de bescherming van sociale en inheemse leiders en de Amazone – die door de wereldbevolking erkend werd als longen van onze aarde. Het afgelopen jaar en decennium zagen we in Latijns-Amerika een hoopvolle verzameling van (re)acties waarvan we de impact dit jaar verder opvolgen.

‘Chili is wakker geworden. Genoeg met het misbruik’ – Foto: Nicolás Valdebenito González