Concert Música Temprana: kerstsferen met barok uit Ecuador

Het Nederlands-Latijns-Amerikaanse muziekensemble Música Temprana presenteert deze december de concertserie Muy hermosa es María – De Codex Ibarra. Na eerdere concertreeksen staat nu de barokmuziek uit Ecuador centraal. En dan vooral muziek geschreven vanuit het vrouwelijk perspectief of traditioneel uitgevoerd door vrouwen: dat laatste maakt het concert extra bijzonder. 

Het ensemble Música Temprana, onder leiding van de Argentijnse Nederlander Adrián Rodríguez Van der Spoel, heeft zich gespecialiseerd in het ontsluiten van Latijns-Amerikaanse barokmuziek. Dat is niet alleen op in theorie een hele uitdaging, maar ook in de praktijk. Want hoe weet je nu zeker hoe een muziekstuk ‘hoort’ te klinken als je het nog nooit hebt gehoord? Tegen dit soort vragen liep het ensemble tijdens het voortraject inderdaad op, vertelt Rodríguez Van der Spoel tussen de stukken door, tijdens het eerste optreden in deze reeks in het prachtige Amsterdamse Orgelpark. Het kan bijvoorbeeld dat er foutjes in de bladmuziek zijn blijven staan – die zij er dan uit hebben moeten halen – en bovendien klinken de instrumenten van nu vaak heel anders dan die van toen. 

Quito kende volgens de overlevering rond 1700 een bruisend muziekleven. Maar tot voor kort was er geen muziek op papier die daarvan kon getuigen. Tot in de noordelijke stad Ibarra een paar jaar geleden een manuscript werd ontdekt dat niet eerder was geopend: een verzameling van 44 composities, die tussen 1680 en 1730 werd samengesteld en zogenaamde villancicos bevat, Latijns-Amerikaanse meerstemmige, volkse vocale muziekstukken. Artistiek leider en gitarist Rodríguez Van der Spoel bewerkte ze voor zijn ensemble. 

Extra bijzonder is dat de teksten, veelal religieuze teksten, maar ook vol verwijzingen naar het dagelijks leven, naar alle waarschijnlijkheid werden geschreven en uitgevoerd door nonnen uit een klooster in de hoofdstad: vrij zeldzaam in een tijd waarin de meeste kerkelijke muziek alleen door mannen en jongens werd uitgevoerd. Musici uit Quito kregen de opdracht om op de teksten muziek te componeren. Dit religieuze repertoire wordt tijdens het concert aangevuld met traditionele cantos, (volks)liedjes die oorspronkelijk ook door vrouwen werden gezongen, vaak tijdens het dagelijks werk. Die teksten bevatten op hun beurt weer dikwijls religieuze metaforen – zoals de lelie en de anjer – die respectievelijk verwijzen naar Maria en Christus.

De teksten zijn in Spaans met Nederlandse vertaling te lezen in het uitgebreide document dat voor alle bezoekers is uitgeprint. Handig, want de details over deze stukken en de gevoeligheid van de teksten geven de muziek een extra lading. Dan valt bijvoorbeeld ook op dat precies de helft van het geheel uit vrouwen bestaat, wat zelfs in deze moderne tijd niet altijd een vanzelfsprekendheid is. En de vrouwen schitteren: organiste Catalina Vicens speelt de sterren van de hemel op het barokorgel, de sopranen (indrukwekkende rollen voor Lina Marcela López en Olalla Alemán) en alten (swingende vocalen van Luciana Cueto en Sophia Patsi) vullen elkaar heel mooi aan met hun heel eigen stemgeluid en Johanna Seitz maakt indruk op de harp. Maar de mannen aan hun zijde – de hartstochtelijke tenoren Emilio Aguilar en Fabio Furnari, de diepe bas van João Luís Veloso Paixão, François de Rudder op de verrassende dulciaan en Robert Smith op de melancholische basgamba – doen zeker niet voor hen onder. 

Een prachtig geheel, vol overtuiging; dan weer ingetogen, haast emotioneel en het andere moment uitbundig, feestelijk, om het publiek, duidelijk onder de indruk, alvast in kerstsferen te hullen. Música Temprana live zien is een ervaring om niet snel te vergeten. 

Tijdens dit tournee van Música Temprana wordt de nieuwe cd Muy hermosa es María gepresenteerd. Het concert is nog bij te wonen in de  Der Aakerk in Groningen (22/12), het Auditorium Elkerliek Ziekenhuis in Helmond (23/12) en de  Nieuwe Kerk in Den Haag (26/12).