Sabor Latino: Pisco Sour

door Anna Ensing

Pisco sour, wie is er niet dronken van geworden tijdens een bezoek aan Chili of Peru? Maar is het een typisch Chileens drankje of komt de pisco oorsponkelijk uit Peru? Het antwoord hangt meestal af van de gesprekspartner, de Peruaan of de Chileen. Tijd dus voor een onderzoekje naar de feiten, voordat we gaan mixen en drinken.

Volgens de linguïst Rodolfo Lenz komt het woord ‘pisco’ uit het Quechua. Het zou al eeuwen over de hele kustlijn van Latijns Amerika worden gebruikt en ‘kleine vogel’ betekenen. De Quechua taal werd en wordt vooral binnen de landgrenzen van het huidige Peru gesproken en zou dan ook duiden op een Peruaanse afkomst van de drank. Andere theorieën beweren echter dat pisco een verbastering is van ‘pishku’. Pishku betekent ‘iets gekookt in een pan’ in het Mapudungun, de taal van de Mapuche, de oorspronkelijke bewoners van het huidige Chili. Geen eenduidig antwoord dus.

In Peru wordt vaak het argument gebruikt dat pisco zijn oorsprong vindt in Pisco, een stad in het zuiden van Peru. De pisco-historicus Guillermo Toro-Lira gebruikt historische documenten uit 1788 om te bewijzen dat de drank toen al in relatie stond met de Peruaanse havenstad. Het drankje pisco werd volgens hem vanuit de stad Pisco naar de rest van het continent vervoerd. Ook wijst hij op Engelse en Amerikaanse documenten uit de 18de eeuw die pisco als een Peruaans product bestempelden. Tegenhangers erkennen de relatie met de stad maar beweren dat de drank niet vanuit Pisco maar vanuit de omgeving naar Pisco werd vervoerd. Het vroegere Peru omvatte een veel groter territorium dan nu en ook delen van het huidige Chili vielen hieronder, waardoor de herkomst van pisco nog onduidelijker wordt.

Er zijn ook officiële claims waar we naar kunnen kijken. In 2005 startte Peru het proces om de Peruaanse pisco bij de Wereldorganisatie voor de Intellectuele Eigendom (WIPO) te registreren met de ‘benaming van oorspong’. Dertien landen, waaronder Cuba, Georgië, Haïti, Noord-Korea en Servië, accepteerden de Peruaanse claim. Mexico weigerde het label aan Peru toe te kennen vanwege het Vrijhandelsverdrag tussen Mexico en Chili. Iran verwierp de registratie ook omdat de consumptie van alcoholische dranken volgens de Iranese wetgeving is verboden. Zes landen, waaronder Italië, Frankrijk, Costa Rica en Hongarije, beschouwen pisco als zowel Peruaans als Chileens en verwierpen dus de Peruaanse aanvraag, onder andere vanwege handelsbelangen met Chili. Ook buiten de WIPO zijn uitspraken gedaan over pisco. Met het afsluiten van het Vrijhandelsverdrag met Chili in 2004 erkennen de VS pisco als een onderscheidend Chileens product. Voor de Europese Unie geldt hetzelfde, alleen doet de EU hierbij geen afbreuk aan het toekennen van rechten op pisco aan Peru.

Pisco sour is in beide landen een cocktail van pisco en limoen. Echter ook over de oorspong van de pisco sour bestaat geen overeenstemming. Volgens de Chileense overlevering is de cocktail door de Engelsman Elliot Stubb op een zeilschip genaamd “Sunshine” ontdekt, terwijl de Peruanen beweren dat de Amerikaanse barman Victor Vaughn Morris in de jaren ’20 de cocktail voor het eerst maakte in de ‘Morris’ bar’ in Lima.

Goed, genoeg discussie. Een eenduidig antwoord lijkt er voorlopig niet te zijn. Tijd om te drinken en te genieten. Hierbij, om niemand voor het hoofd te stoten, de Chileense én de Peruaanse versie van Pisco sour. Vergeef me de eventuele fouten; reacties vanuit beide kampen zijn van harte welkom. Salud!

Filmpje Peruaans Pisco:

Noticias en conSentido werken de komende maanden samen aan een culinaire special. Hierin besteden we gezamenlijk aandacht aan recepten met een persoonlijk tintje van redactieleden en lezers van beide sites. Ook beginnen we een culinaire ontdekkingsreis die ons brengt in Latijnsamerikaanse restaurants in Nederland en Belgie. De artikelen zijn te lezen op Noticias en conSentido en worden iedere twee weken gepubliceerd. Heb jij een lekker en bijzonder recept? Stuur het dan op zodat wij het kunnen publiceren.